DSH zaprasza na nową wystawę plenerową zatytułowaną „Budujemy nowy dom. Odbudowa Warszawy 1945–1952”, prezentującą unikatowe zdjęcia Warszawy z drugiej połowy lat 40. i pierwszej połowy lat 50. XX wieku. Jej kuratorami są varsavianiści Jerzy S. Majewski i Tomasz Markiewicz, a partnerem projektu jest Teatr Wielki - Opera Narodowa. 🏛️ BUDUJEMY NOWY DOM. ODBUDOWA WARSZAWY 1945–1952 Wystawa plenerowa prezentowana w ramach obchodów 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy Warszawy. 📅 Terminy i lokalizacje: - 19.09–31.10.2025 Budynek Teatru Wielkiego – Opery Narodowej (Pl. Teatralny 1, od strony ul. Moliera) - 4–22.11.2025 Krakowskie Przedmieście (przy skwerze ks. Jana Twardowskiego) - 11–31.12.2025 Sala Starzyńskiego w Pałacu Kultury i Nauki (pl. Defilad 1, Warszawa) Z radością informujemy, że wystawa „Budujemy Nowy Dom” będzie prezentowana gościnnie w jeszcze jednej lokalizacji! Wystawa plenerowa DSH oraz opera są częścią programu przygotowanego z okazji 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy Warszawy, organizowanego przez Miasto Stołeczne Warszawę. Zdjęcia pochodzą z Archiwum Państwowego m.st. Warszawy. Stopień dewastacji infrastruktury miejskiej w lewobrzeżnej części Warszawy w styczniu 1945 r. był przytłaczający. Nie działały gazownia, sieci elektryczne, komunikacja. Uszkodzone były wodociągi i kanalizacja. W gruzach leżały wysadzone stacje pomp rzecznych i kanałowych, stanowiące ważne elementy systemu wodno-kanalizacyjnego Warszawy, uszkodzona była centralna stacja filtrów. Niemcy w końcu 1944 r. wysadzili też Dworzec Główny, a tunel linii średnicowej doznał znacznych uszkodzeń. Przywracanie niezbędnych do życia elementów infrastruktury miejskiej było dla Biura Odbudowy Stolicy jednym z priorytetów – mówi współautor wystawy, Jerzy S. Majewski. Wystawa „BUDUJEMY NOWY DOM” poświęcona jest odbudowie stolicy w latach powojennych. Ukazuje skalę zniszczeń i prezentuje zabytki odtworzone po II wojnie światowej, a także te, które zniknęły z pejzażu miasta już w trakcie jego odbudowy. Ekspozycja przypomina decyzje polityczne, które zadecydowały o kształcie odbudowy i przebudowie Warszawy (m.in. dekret Bieruta prowadzący do przejęcia przez państwo niemal wszystkich gruntów w mieście) oraz sylwetki ludzi zatrudnionych w Biurze Odbudowy Stolicy, gdzie skupiły się prace planistyczne i projektowe. Przygotowane w Biurze Odbudowy Stolicy plany do dziś określają w decydującym stopniu kształt urbanistyczny centrum miasta: Trasa W-Z, MDM, dzielnice przemysłowe oraz Stare Miasto i Trakt Królewski. Odbudowa, poza blaskami, miała i cienie – dla politycznego efektu nie liczono się z kosztami; burzono ocalałe kamienice, mimo głodu mieszkaniowego w zniszczonym mieście, dla realizacji obłąkanych wizji urbanistycznych, czego jaskrawym przykładem jest Pałac Kultury i Nauki im. Józefa Stalina. Przemilczano prywatną odbudowę, dzięki której w centrum Warszawy uchowały się tak miłe zaułki, jak ulica Chmielna od Marszałkowskiej do Nowego Światu. W innych realiach politycznych oblicze stolicy byłoby inne, zapewne bardziej w ludzkiej skali, a miejscami prawdziwie wielkomiejskie, bez sztucznego patosu socrealizmu – mówi współautor wystawy, Tomasz Markiewicz. Obecnie odbudowa Warszawy często poddawana jest krytyce; rozebrano setki, czy nawet tysiące wypalonych kamienic, z których przynajmniej część można było odbudować. Pozostało niewiele budowli wzniesionych na przełomie XIX i XX wieku, które decydowały o obliczu architektonicznym miasta przed jego zniszczeniem w 1944 roku. Równocześnie przedsięwzięciem na wskroś nowatorskim, podjętym po raz pierwszy na taką skalę w dziejach, była rekonstrukcja zabytkowego kwartału stolicy. Nikt wcześniej w takim zakresie nie odbudowywał zniszczonego wojną miasta. Decyzja o odbudowie łamała obowiązującą wówczas doktrynę konserwatorską wykluczającą odtwarzanie zabytków. Po wojnie Niemcy, Anglicy, Holendrzy, czy Włosi odbudowywali tylko pojedyncze zabytkowe budowle. W 1980 roku zrekonstruowane warszawskie Stare Miasto wpisano na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Kuratorzy: Jerzy S. Majewski, Tomasz Markiewicz Projekt graficzny: Łukasz Kamieniak Produkcja wystawy: Olga Pigłowska Redakcja: Marta Markowska Tłumaczenie: Nitzan Reisner Korekta: Anna Kaniewska (polski), Adam Żuławski (angielski) Przygotowanie zdjęć do druku: Tomasz Kubaczyk Druk: Antare Projekt identyfikacji wizualnej wystawy: Alina Rybacka Promocja: Marianna Januszewicz, Maja Raczyńska, Marta Rogowska, Nadzieja Rudzka, Kaja Stępkowska Wystawie towarzyszy książka autorstwa Jerzego S. Majewskiego i Tomasza Markiewicza: „Budujemy nowy dom. Odbudowa Warszawy w latach 1945–1952”. Publikacja dostępna jest od 25 września 2025 stacjonarnie w Księgarni DSH (ul. Karowa 20, Warszawa) oraz online: https://ksiegarnia.dsh.waw.pl „Budujemy nowy dom. Odbudowa Warszawy w latach 1945–1952” to drugie, rozszerzone i uzupełnione wydanie publikacji poświęconej odbudowie Warszawy w pierwszych latach po II wojnie światowej. Bogato ilustrowana książka zawiera ok. 170 fotografii, dokumentów i ilustracji dokumentujących urbanistyczno-architektoniczne losy stolicy na przestrzeni kluczowych siedmiu powojennych lat. Materiał ilustracyjny wydanej w dwóch wersjach językowych polsko-angielskiej publikacji pochodzi m.in. z Polskiej Agencji Prasowej, FORUM Polskiej Agencji Fotografów, zasobów Archiwum Państwowego w Warszawie oraz archiwów prywatnych. Autorami zdjęć są m.in. Edward Falkowski, Karol Pęcherski, Zbyszko Siemaszko i Zdzisław Wdowiński. Książka autorstwa Jerzego S. Majewskiego, Tomasza Markiewicza została wydana w dwóch wersjach językowych, polskiej i angielskiej. We wstępie do książki czytamy: „Powojenna odbudowa Warszawy wymyka się jednoznacznym ocenom. Z jednej strony zgodnie z narzuconą z zewnątrz ideologią usiłowano zrekonstruować stolicę jako modelowe miasto socjalistyczne. Skomunalizowano, a później upaństwowiono grunty, zwalczano prywatną inicjatywę i mieszczaństwo, wyburzano wiele zachowanych kamienic (...) Z drugiej strony po raz pierwszy w dziejach ludzkości na taką skalę podjęto się w miarę wiernego odtworzenia nie pojedynczych zabytków, lecz całych fragmentów miasta: wzdłuż Traktu Królewskiego oraz w obrębie Starego i Nowego Miasta. Pionierski i unikatowy charakter tej rekonstrukcji został doceniony przez opinię międzynarodową już w 1980 roku, kiedy to warszawskie Stare Miasto wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Niniejszy album, opracowany na podstawie dwóch wystaw prezentowanych przez Dom Spotkań z Historią w latach 2011 oraz 2025, ma na celu pokazanie, jak niezwykłym, skomplikowanym i pełnym sprzeczności dziełem była odbudowa lewobrzeżnej Warszawy.” Partnerzy wydania: Archiwum Państwowe w Warszawie, Teatr Wielki – Opera Narodowa Obok wystawy plenerowej, w ramach programu BUDUJEMY NOWY DOM, dedykowanego 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy Warszawy DSH realizuje inne projekty, przywołujące świadectwa źródłowe, które trafiły do przestrzeni publicznej w ostatnich kilkunastu latach, zwłaszcza unikatowe materiały audiowizualne, w tym świadectwa z Archiwum Historii Mówionej DSH oraz fotografie reporterskie m.in. takich autorów, jak Edward Falkowski, Zbyszko Siemaszko, Zdzisław Wdowiński, czy Karol Pęcherski. Wśród wspomnianych przedsięwzięć znajdują się: - Wystawa czasowa w galerii głównej DSH „WARSZAWA NA NOWO. Fotografie reporterskie 1945-1949” (wrzesień 2025-luty 2026); ekspozycja prezentuje wybór zdjęć z zasobów Polskiej Agencji Prasowej. Niektóre z tych fotografii prezentowane będą również w salach Teatru Wielkiego - Opery Narodowej na przełomie września i października. - Nowe edycje dwóch albumów: „Budujemy Nowy Dom. Odbudowa Warszawy w latach 1945–1952” oraz „Warszawa na nowo. Fotografie reporterskie 1945-1949” (obie pozycje ukażą się w połowie września br.). - Spacery miejskie z Jerzym S. Majewskim i Tomaszem Markiewiczem szlakiem najciekawszych, mniej znanych miejsc w stolicy związanych z odbudową miasta w cyklu „Budujemy Nowy Dom – historie nieznane” (lipiec-wrzesień). - Cykl multimedialny w „Czwartki z odbudową Warszawy”, realizowany od marca do grudnia 2025 w mediach społecznościowych DSH. Koordynatorem merytorycznym programu BUDUJEMY NOWY DOM jest Piotr Jakubowski, zastępca dyrektorki DSH. Program jest częścią zainicjowanych i finansowanych przez Miasto Stołeczne Warszawę obchodów 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy stolicy. Szczegółowe informacje: https://dsh.waw.pl https://kultura.um.warszawa.pl NAJLEPSZE MIASTO ŚWIATA. OPERA O WARSZAWIE Opera w 16 scenach To sztandarowe przedsięwzięcie w ramach obchodów 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy Warszawy. Inspiracją dla powstania spektaklu była książka Grzegorza Piątka „Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944–1949”, będąca panoramą pierwszych powojennych lat niezwykłego przedsięwzięcia, które połączyło ludzi niezależnie od poglądów i na przekór wojennej pożodze. Librecista Beniamin Bukowski stworzył historię, która czerpie ze źródeł z epoki: przemówień politycznych, technicznego żargonu urbanistyki, jak i potocznego języka ulicy. Nie jest to jednak kronika historyczna, lecz opowieść o splatających się ze sobą skomplikowanych ludzkich losach. Libretto: Beniamin Bukowski na motywach książki „Najlepsze Miasto Świata. Warszawa w odbudowie 1944–1949” Grzegorza Piątka Dyrygent: Bassem Akiki Reżyseria: Barbara Wiśniewska Muzyka: Cezary Duchnowski Scenografia: Natalia Kitamikado Kostiumy: Emil Wysocki Choreografia: Maćko Prusak Dramaturgia: Marcin Cecko Obsada: Joanna Freszel (dziennikarka), Filip Kosior (przewodnik), Agata Zubel (architektka), Chór Teatru Wielkiego - Opery Narodowej, Sinfonia Varsovia, Chór dziecięcy „Artos” im. Władysława Skoraczewskiego 📅 Prapremiera: 19.09.2025, Teatr Wielki - Opera Narodowa Koproducent: Sinfonia Varsovia Opera zamówiona przez Sinfonię Varsovię dzięki wsparciu finansowemu m.st Warszawy. Prezentacja opery 19 września 2025 r. jest wydarzeniem inaugurującym 68. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień. Intencją realizatorów wszystkich przedstawionych przedsięwzięć jest uchwycenie fenomenu witalności mieszkańców Warszawy, dzięki którym stolica, na przekór zbrodniczym werdyktom wojennym, odrodziła się z taką mocą. Dziś to właśnie odrodzenie miasta po II wojnie światowej stanowi konstytutywny element warszawskiej tożsamości.
