Program publiczny projektu „Gleba i przyjaciele” zagłębia się w wątki obecne w pracach artystów i artystek prezentowanych na wystawie. Korzystając z wiedzy i doświadczenia rolniczek, biolożek, badaczek społecznych i filozofek, a także samych organizmów glebowych, przyjrzymy się glebie, próbując wyjść poza antropocentryczną perspektywę. Razem z gościniami programu zastanowimy się nad relacją z ziemią we współczesnym rolnictwie i zapytamy, jak troszczyć się o glebę w antropocenie. Na warsztatach przyrodniczych poznamy różnorodność mieszkańców gleby. Porozmawiamy także o polityce dżdżownic i sposobach międzygatunkowej komunikacji. 🌟 Na wszystkie wydarzenia wstęp jest wolny. Spotkania odbywają się w języku polskim. 📅 25/09/2025, 18:00 Kino w Zamku Ujazdowskim Pokaz filmu i dyskusja: Agroekologia — o relacjach z ziemią w rolnictwie chłopskim Czym było lub jest dziś rolnictwo chłopskie? Co sprawiło, że sposób, w jaki uprawiamy ziemię, radykalnie zmienił się w ostatnich dekadach? Do kogo należy ziemia rolna i jej plony w korporacyjnym systemie żywnościowym? Gdzie w tym wszystkim odnaleźć przeciętnego rolnika czy rolniczkę w Polsce? Podczas dyskusji porozmawiamy o nierównościach ekonomicznych we współczesnym rolnictwie, bolączkach systemu żywnościowego i rozwiązaniach proponowanych przez agroekologię – rosnący w siłę ruch społeczny, który postrzega ziemię jako dobro wspólne. Dyskusję poprzedzi projekcja krótkometrażowego filmu „Omelia Contadina”, reż. Alice Rohrwacher. W spotkaniu wezmą udział: - dr Ruta Śpiewak, socjolożka wsi z Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN - Klaudia Kryńska, ogrodniczka i popularyzatorka agroekologii związana z Fundacją Agro-Perma-Lab - Hubert Filipiak, sadownik ekologiczny, prowadzi rodzinne gospodarstwo Ekojabłonka położone w gminie Tarczyn Moderacja: Anna Jakubowska, koordynatorka programu Europejska Polityka Rolna w Fundacji im. Heinricha Bölla. Spotkanie organizowane we współpracy z Fundacją im. Heinricha Bölla. 📅 04/10/2025, 12:00 Sala Edukacyjna na parterze Zamku Ujazdowskiego Warsztaty: Pierwsza randka z parecznikiem Jedna czwarta wszystkich organizmów żywych związana jest z glebą, a mimo to wiemy o nich niewiele. Wykład i warsztaty o bioróżnorodności gleby pozwolą poznać naszych chtonicznych przyjaciół – od bakterii, protistów, grzybów, nicieni, po skoczogonki, roztocza, wije i dżdżownice. W czasie warsztatów przyjrzymy się próbkom gleby z warszawskich ogrodów działkowych, łąk nadwiślanych i kompostownika z parku Ujazdowskiego. Zbadamy ich strukturę, odczyn i zawartość próchnicy. Weźmiemy pod lupę, dosłownie i w przenośni, mezo i makrofaunę glebową. Prowadząca: dr Joanna Sucholas, doktora biologii, etnobotaniczka i edukatorka, prowadzi gospodarstwo agroekologiczne w Wielkopolsce. Warsztaty zostały przygotowane z myślą o osobach dorosłych, ale zapraszamy miłośników i miłośniczki życia glebowego w każdym wieku. Spotkanie organizowane we współpracy z Fundacją im. Heinricha Bölla. 📅 07/10/2025, 18:00 Pracownia na parterze Zamku Ujazdowskiego Dyskusja: Jak myśli dżdżownica? Organizmy glebowe w praktyce ogrodniczej, biologii i filozofii posthumanistycznej W jaki sposób myślimy o glebie i budujących ją mikro i makroorganizmach, z którymi dzielimy nasze miejsce życia? Czy możemy zrozumieć dżdżownicę lub turkucia podjadka? Co wiemy o ich sposobach komunikacji i zdolnościach odczuwania? Jak bezkręgowce glebowe doświadczają świata? Podczas spotkania porozmawiamy o naszych relacjach międzygatunkowych. Zapytamy, jak wyjść poza antropocentryczną perspektywę, uwzględniać interesy mieszkańców gleby i rozwiązywać spory o wspólną przestrzeń między ludźmi i nie-ludźmi. Gościnie spotkania: - prof. Paulina Kramarz, biolożka, entomolożka, wykładowczyni Uniwersytetu Jagiellońskiego, związana z inicjatywą Nauka dla Przyrody - Wioletta Olejarczyk, rolniczka prowadząca gospodarstwo Słoneczna 25 w województwie śląskim, aktywistka zaangażowana w rozwój agroekologii Moderacja: Anna Jakubowska, koordynatorka programu Europejska Polityka Rolna w Fundacji im. Heinricha Bölla. Spotkanie organizowane we współpracy z Fundacją im. Heinricha Bölla. 📅 16/10/2025, 18:00 Kino w Zamku Ujazdowskim Pokaz filmu i dyskusja: Oliwki i sezam. Jak przetrwać ludobójstwo w Gazie? Czy uprawa bakłażana może być formą oporu? Czy może nią być zachowywanie tradycyjnych odmian nasion lub zbiór ziół? Podczas spotkania porozmawiamy o kulturze rolnej i relacji Palestyńczyków z ziemią – tą utraconą i tą, która dalej wytwarza żywność i jest miejscem życia. Opowiemy o strategiach oporu i przetrwania Palestyńczyków i Palestynek. Dyskusję poprzedzi projekcja filmu „Foragers”, reż. Jumana Manna, 2022 (65 min). Goście spotkania: - Emil Al-Khawaldeh, organizator protestów, wydarzeń kulturalnych i akcji solidarnościowych wspierających Palestynę. Jego rodzina miała w palestyńskiej wsi pomarańczowy sad, który musiała opuścić podczas Nakby w 1948 roku - Patrycja Król, doktorantka socjologii na UJ, obserwatorka praw człowieka i wolontariuszka Ekumenicznego Programu Współtowarzyszenia w Izraelu i Palestynie, bada pokojowe formy oporu Palestynek i Palestyńczyków na Zachodnim Brzegu - dr Maria Wodzińska, doktora nauk humanistycznych, wykładowczyni na Wydziale „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego. W swojej pracy doktorskiej badała, w jaki sposób można włączyć naturę do refleksji o przemocy i śmierci, opisując m.in. ludobójstwo w Strefie Gazy. Moderacja: Katarzyna Makarowicz, absolwentka filozofii i indologii w ramach MISH UW. Związana z redakcją Salam Lab. 📅 23/10/2025, 18:00 Pracownia na parterze Zamku Ujazdowskiego Ku nauce troski o życie (glebowe) w antropocenie Wykład prof. Anny Krzywoszyńskiej Nasz stosunek do gleby odzwierciedla sposób, w jaki postrzegamy świat i nasze w nim miejsce. Wyjście poza antropocentryczne pojmowanie gleby jest dzisiaj koniecznością w krajobrazie zdominowanym przez przemysłowe, monokulturowe rolnictwo, które prowadzi do załamania podstawowych procesów planetarnych potrzebnych do życia wszystkich organizmów. Jaką rolę powinna odegrać nauka w tym procesie zmiany myślenia i działania? Jakiego typu nauki wymagają od nas, a wręcz żądają nasze cierpiące gleby? Jakiego typu nauk potrzebujemy, by przetrwać Antropocen? Wykład antropolożki środowiskowej, prof. Anny Krzywoszyńskiej będzie poświęcony poszukiwaniu nowych podejść do nauki o glebie, które pozwolą zbudować lepsze relacje z nie-ludźmi współtworzącymi nasz świat. Przyjrzymy się polityce nauki i relacji ze środowiskiem w myśli Brunona Latoura, Isabelle Stengers i Hanny Arendt. Zapytamy, jak troszczyć się o życie glebowe i praktykować uważność ze świadomością skali zniszczenia tych wielogatunkowych ekosystemów. Anna Krzywoszyńska jest profesorą nadzwyczajną na Wydziale nauk humanistycznych Uniwersytetu Oulu w Finlandii. Jest interdyscyplinarną badaczką społeczną specjalizującą się w relacjach między człowiekiem i środowiskiem, czerpiącą z nauk humanistycznych, a także gleboznawstwa, agroekologii, wiedzy rolniczej i środowiskowej. W swojej pracy koncentruje się na roli nauki i innych typów wiedzy na kształtowanie relacji ludzi i środowiska, a zwłaszcza gleby; systemach wiedzy i zarządzania środowiskiem współtworzonych przez naukę i społeczeństwo oraz na roli lokalnych systemów żywnościowych. Jej badania wpisują się w nurt antropologii więcej-niż-ludzkiej i studiów nad antropocenem. Spotkanie organizowane we współpracy z Fundacją im. Heinricha Bölla. More details: https://u-jazdowski.pl/program/wystawy/gleba-i-przyjaciele
