Magia filmu i niezależne kino: Refleksje z festiwalu w Kairze

Kair – Miasto spotkań i nowych perspektyw

W grudniu 2024 roku zanurzyłem się w klimacie Kairu, gdzie ponowne spotkania z wieloma znanymi osobistościami ze świata kina i sztuki nadały mojej podróży nieoczekiwany wymiar. Szczególnie pamiętam rozmowę z utalentowaną reżyserką i producentką Halą Lotfy, założycielką Hassala Films. Jej rozczarowanie systemem międzynarodowego kina niezależnego bije z każdego słowa – festiwale i warsztaty przemieniły się w niemal fabryczne linie produkcyjne, którym zależy na ujednoliceniu estetyki filmów z Globalnego Południa. „Niezależność” straciła swój pierwotny sens, skoro twórcy muszą podporządkować się gotowym schematom, aby uzyskać środki finansowe i szansę na wyświetlenie ich dzieł. Nawet zdobycie prestiżowych nagród, takich jak Rotterdam Prize for Films in Progress, niesie ze sobą kompromisy – potwierdza to pragnienie rynku europejskiego, choć jednocześnie film potrafi zachować nutę egzotycznego temperamentu.

Małe pliki, wielkie idee

Podczas pobytu w Kairze miałem także przyjemność uczestniczyć w warsztatach „Cairo Compressed”, prowadzonych przez artystkę Menę El Shazly. W ramach międzynarodowej serii warsztatowej stworzyło się dziewięć niezwykle oryginalnych filmów o niskich bitrate’ach, co pozwala im przemieszczać się lekko w cyfrowej przestrzeni. Przykładowo:

• Amal Shafiq w "Snow" odkrywa, jak kompresja może przekształcić obraz w miękkie, pikselowe faktury.
• Ibrahim Rabie w "Syzyf" przedstawia wirujące, hipnotyzujące obrazy, które w niskiej rozdzielczości zachowują swój unikalny rytm.

Interesujące jest też, jak Mena El Shazly, po przeprowadzce z Kairu do Vancouver, stała się łącznikiem między oboma miastami, łącząc pasję do sztuki i nowatorskie podejście do obrazu.

Eksperymenty na festiwalu w Kairze

Podczas festiwalu filmowego w Kairze mogłem osobiście przekonać się, że niezależne formy obrazu wciąż mają ogromny potencjał. Wśród prezentowanych form znalazły się:

• Animacja Jaehyeona Kima „Peel the Dimensions”, która odkrywa niezwykły świat zaklarty w skórce mandarynki.
• Cyfrowa opowieść Sohyun Lee „The Song of Diffusion”, gdzie tunele ciała prowadzą do narodzin tajemniczych form.
• Podróż metafizyczną autorstwa Grazielli Rizkallah i Jalala Toufica w „Hong Kong, China, Solaris”, gdzie rzeczywistość łączy się z głębokimi refleksjami nad egzystencją.

Kuratorskie notatki mówią jasno – chociaż narzędzia cyfrowe oferują niesamowity potencjał, to równocześnie niosą ze sobą ograniczenia, których nie da się łatwo przełamać. Każdy z pokazanych filmów stanowi swoistą próbę balansowania między technologią a ludzką wrażliwością.

Natura jako bohaterka obrazu

Natura, ze swoim dziko żywym urokiem i niezaprzeczalną siłą, odgrywa w wielu filmach kluczową rolę. Filmy takie jak "The Secret Garden" autorstwa Nour Ouaydy ukazują, jak rośliny niby buntują się przeciwko ludzkiej ingerencji. Dynamiczne ujęcia splątanych korzeni, zaciśniętego słoja yucca na balkonie czy bujnie wspinającej się bougainvillei zdają się szeptać o nieuchronnym buncie natury. Podobne motywy pojawiają się w „Parallel Botany” Magdaleny Bermudez oraz w "Winterteller" Pauliusa Sliaupy, gdzie śnieg, jak cicha opowieść, przemawia o końcu ludzkiej cywilizacji. Choć digitalizacja obrazu w pewnych momentach wydaje się zbytnim uproszczeniem, to wizja upadku ludzkiego świata przedstawiona w tych filmach pobudza do refleksji.

Refleksje końcowe

Współczesne eksperymentalne projekty filmowe, prezentowane na festiwalach, nie dają się łatwo zaszufladkować ani w ramach przemysłowego, ani tradycyjnego kina niezależnego. Są odważną próbą odzyskania autentyczności i niezależności, wolnej od narzuconych schematów. To właśnie dzięki takim inicjatywom świat filmu nabiera nowych barw, a każdy kadr staje się swoistą manifestacją indywidualizmu i artystycznej ekspresji.

Czy istnieje lepszy dowód na to, że sztuka filmowa jeszcze żyje? Odpowiedź kryje się w tych mikroświatach, w których każdy detal ma znaczenie, a każda scena skrywa opowieść o ludzkiej pasji i niepowtarzalności naszych doświadczeń.